วันที่ 20 ธันวาคม 2567 สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม ได้รับเกียรติจาก ดร.เภสัชกรหญิง อัญชลี จูฑะพุทธิ ข้าราชการบำนาญ (เภสัชกรเชี่ยวชาญ) กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก บรรยายหัวข้อ แนวทางการประเมินจริยธรรมการวิจัยผลิตภัณฑ์สมุนไพรและกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง ณ ห้องประชุม 3/3 ชั้น 3 อาคารสิริวรปัญญา มหาวิทยาลัย ราชภัฏนครปฐม รูปแบบ Online และ Onsite) โดยมีศาสตราจารย์ระพีพรรณ คำหอม ประธานคณะอนุกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ พร้อมด้วยคณะอนุกรรมการฯ และอนุกรรมการสมทบเข้ารับการอบรม
การจัดโครงการอบรมด้านจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ สำหรับคณะอนุกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ครั้งนี้ เนื่องจากหน่วยจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม ได้ตระหนักถึงความจำเป็นในการเรียนรู้จริยธรรมที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัยอย่างหลากหลาย อย่างรู้เท่าทันกับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น เป็นการให้ความรู้เกี่ยวกับจริยธรรมการวิจัยผลิตภัณฑ์สมุนไพรและกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากการวิจัยเกี่ยวกับสมุนไพรไม่เพียงแต่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ แต่ยังส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม อีกด้วย ได้แก่ 1) ด้านความปลอดภัยของผู้บริโภค เนื่องจากผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่ไม่ผ่านการวิจัยอย่างมีจริยธรรมอาจมีผลข้างเคียงที่อันตรายหรือมีสารพิษที่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค จึงจำเป็นต้องมีการทดสอบและประเมินความเสี่ยงอย่างรอบคอบ 2) การเคารพสิทธิของผู้ที่มีส่วนร่วมในการวิจัย เป็นการเคารพสิทธิในการได้รับข้อมูลอย่างชัดเจนเกี่ยวกับวัตถุประสงค์ของการวิจัย การยินยอมอย่างเต็มใจ (informed consent) และการรักษาความลับเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด 3) การป้องกันการทุจริตทางวิทยาศาสตร์ เพื่อป้องกันการบิดเบือนข้อมูล หรือการเผยแพร่ผลวิจัยที่ไม่ได้รับการยืนยัน ซึ่งอาจนำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาดและอันตรายต่อผู้บริโภคได้ 4) การปกป้องสิ่งแวดล้อม เช่น การทำลายทรัพยากรธรรมชาติ การปลูกพืชสมุนไพรที่ไม่ยั่งยืน หรือการใช้สารเคมีในการผลิตสมุนไพร จึงจำเป็นต้องมีการควบคุมและกำหนดมาตรฐานในการวิจัยเพื่อป้องกันผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น
5) การปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับ เช่น การรับรองความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ที่กำหนดโดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) หรือองค์การมาตรฐานสากลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการผลิตผลิตภัณฑ์สมุนไพร 6) การคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา การวิจัยเกี่ยวกับสมุนไพรอาจเกี่ยวข้องกับการพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ๆ หรือสูตรผลิตภัณฑ์ที่มีคุณค่า ซึ่งต้องมีการคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา เช่น สิทธิบัตร เพื่อป้องกันการละเมิดสิทธิและส่งเสริมการลงทุนในด้านการวิจัย และ 7) การส่งเสริมการพัฒนาที่ยั่งยืน ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เพื่อให้การใช้สมุนไพรมีประโยชน์ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว โดยไม่ทำให้เกิดผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์ต่อผู้บริโภคและสังคม
นอกจากนี้ ยังมีเรื่องของกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง 1) การลงทะเบียนผลิตภัณฑ์ ก่อนที่จะนำผลิตภัณฑ์สมุนไพรออกสู่ตลาด ต้องมีการลงทะเบียนกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เพื่อประเมินความปลอดภัยและประสิทธิภาพ 2) มาตรฐานการผลิต: มีการกำหนดมาตรฐานการผลิตที่เหมาะสม เช่น การตรวจสอบสารปนเปื้อน หรือการทดสอบประสิทธิภาพของสมุนไพร และ 3) จริยธรรมในการวิจัย: การวิจัยเกี่ยวกับสมุนไพรต้องมีการประเมินโดยคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัย โดยเน้นที่การคุ้มครองผู้เข้าร่วมการทดลองและประโยชน์ที่แท้จริงจากการวิจัย
สำหรับหัวข้อการบรรยายประกอบด้วย 1) ความสำคัญของคุณภาพผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่ใช้ในการวิจัย 2) การเลือกใช้เครื่องในการวิจัย 3) ตัวอย่างเครื่องมือในการวิจัย เช่น การศึกษาการนอนไม่หลับ การเพิ่มความอยากอาหาร 4) เครื่องมือในการเก็บข้อมูล และ 5) กฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยผลิตภัณฑ์สมุนไพรทางคลินิกเพื่อขึ้นทะเบียนกับ อย.
ดังนั้น จะเห็นได้ว่า จริยธรรมและกฎระเบียบในการวิจัยสมุนไพรมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง ช่วยสร้างความมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์สมุนไพร และช่วยส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน ปกป้องผลประโยชน์ของผู้บริโภคและสังคมได้อย่างมั่นคงอีกด้วย
